Is lezen op een beeldscherm gevaarlijk voor de ogen?

Het digitale tijdperk heeft ons veel meer doen lezen dan voor de komst van verbonden beeldschermen. De sms-jes, persartikelen, e-mails, studies, webtoons en Facebook of Twitter publicaties die via onze smartphones toegankelijk zijn, zijn allemaal voorwendsels om te lezen.
Lezen is er tegenwoordig in alle vormen en kan op elk soort medium gedaan worden. Maar is lezen op een digitaal scherm goed voor onze ogen? Wat zijn de aanbevelingen voor het behoud van ons gezichtsvermogen?

1. Digitaal lezen: handig maar vermoeiend voor de ogen
2. Blauw licht en digitaal lezen: een erkende plaag
3. Heeft de grootte van het scherm invloed op vermoeide ogen?
4. Behoud van je gezichtsvermogen bij het lezen op een scherm

Lezen op een smartphone of computer: een risico voor het gezichtsvermogen?

Of het nu op een smartphone, tablet of computer is, digitaal lezen is een alledaagse handeling geworden waar we niet meer op letten. De connectiviteit van deze schermen maakt een onbeperkte diversiteit van inhoud mogelijk, en biedt een culturele rijkdom die geen enkele bibliotheek die uitsluitend uit papieren boeken bestaat kan bieden.
Schermen stellen ons in staat de "T ors" en andere tekstberichten van onze tieners net zo goed te lezen als de complete werken van Jane Austen of de resultaten van een pas gepubliceerde wetenschappelijke studie.
Het is duidelijk dat digitaal lezen overal om ons heen is en dat het overal en altijd toegankelijk is. Tablets, telefoons, televisies en zelfs sommige reclamemedia voeden ons voortdurend met tekst die op een scherm ontcijferd moet worden.

Digitaal lezen: handig maar vermoeiend voor de ogen

Jean-François Rouet, een onderzoeker aan het Centre de Recherches sur la Cognition et l'Apprentissage (CeRCA) definieert digitaal lezen als "de activiteit van het lezen van geschreven teksten met behulp van een digitaal apparaat". De specialist deed een studie over het onderwerp, samen met Thierry Baccino, hoogleraar cognitieve psychologie van digitale technologieën aan de Universiteit van Parijs 8. De conclusie was dat het kunnen lezen op een beeldscherm zeker een revolutie is in termen van toegang tot informatie en praktische bruikbaarheid, maar dat het leidt tot een verlies van ruimtelijke referentiepunten, en daardoor van een deel van het visuele geheugen, en tot problematische blootstelling aan blauw licht.

Overvragende ogen

Ja, in deze tijd lezen we meer. Maar met minder concentratie als het om digitaal lezen gaat. De reden hiervoor is eenvoudig: op onze schermen is het niet ongewoon dat er een melding verschijnt, dat een pop-up pagina reclame maakt voor een populair produkt, dat een link ons naar een andere pagina stuurt. De toegang tot informatie wordt sterk vergemakkelijkt door de digitale technologie, maar de concentratie wordt meer op de proef gesteld.
Dit is ook het onderwerp van een studie van de onderzoekers Mangen, Olivier en Velay, gepubliceerd in 2019, die concludeerden dat een tekst die op een digitaal medium gelezen wordt, niet zo effectief wordt begrepen en vastgehouden als het papieren formaat toelaat. Dit komt ook door het "scrollen", dat ons niet in staat stelt de structuur van een tekst, de ontwikkeling van ideeën per alinea, of de plaats van een gebeurtenis die we tijdens het lezen moeten onthouden, te visualiseren.

Blauw licht en digitaal lezen: een erkende plaag

De grootste zorg over beeldschermlezen is de absorptie van blauw licht. Dit is een klein deel van het lichtspectrum dat uitgezonden wordt door de LEDs die schermen van achtergrondverlichting voorzien. Het bestaat uit lichtgolven die, in hoge doses, een negatief effect hebben op de gezondheid. Maar voor een beeldscherm worden ze rechtstreeks op de ogen van de gebruiker geprojecteerd.
Blauw licht is een van de oorzaken van het Digital Impairment Syndrome. Het versnelt de veroudering van het netvlies en belemmert de productie van hormonen die essentieel zijn voor onze circadiane cyclus (het afwisselen van slaap en waakzaamheid). Als gevolg daarvan kunnen
oogziekten of stofwisselingsstoornissen zoals visuele vermoeidheid of droge ogen optreden.

Heeft de grootte van het scherm invloed op vermoeide ogen?

Vermoeide ogen is een gevolg van intense oogactiviteit. Het kan optreden na lange uren lezen, zowel op papier als op het scherm. Het manifesteert zich door een prikkend gevoel, hitte in de ogen, of zelfs droogheid van de ogen.
De grootte van een beeldscherm lijkt misschien een parameter waarmee rekening moet worden gehouden om vermoeidheid van de ogen te beperken. Maar meer nog dan met de grootte van het oppervlak waarop je tekst verschijnt, moet rekening gehouden worden met de grootte van de tekens waaruit de tekst bestaat! Ondermaatse letters kunnen inderdaad een intensere inspanning van je ogen vergen om ontcijferd te worden. Dit kan het ontstaan van visuele vermoeidheid versnellen. Bovendien kunnen kleine tekens je aanmoedigen om je ogen dicht bij je scherm te brengen, waardoor je blootstelling aan blauw licht nog groter wordt!

Behoud van je gezichtsvermogen bij het lezen op een scherm

• Lezen op een smartphone zonder je ogen te beschadigen

Het gebruik van de mobiele telefoon om te lezen is praktisch. Altijd bij de hand, verbonden met het internet, geeft het gemakkelijk toegang tot een onbeperkte hoeveelheid boeken, om e-mails en sms'jes te lezen, de nieuwste webtoon te volgen... Het potentiële gevaar is dat het te dicht bij het gezicht wordt gebruikt. Het is daarom raadzaam het lettertype te vergroten en de weergave aan te passen om je zicht te behouden.

• Lezen op een computer met respect voor je gezichtsvermogen

Of het nu op het werk is of bij het spelen, er wordt veel tijd besteed aan lezen op de computer. Een goede inrichting van de werkruimte vermindert vermoeidheid van de ogen en houdingsproblemen die met computergebruik gepaard gaan. Een redelijke afstand houden tussen je gezicht en het beeldscherm, de voorkeur geven aan indirecte verlichting en je bureau in de buurt van een natuurlijke lichtbron plaatsen zijn eenvoudige manieren om de schadelijke effecten van een computerscherm op je gezichtsvermogen te beperken.

• Lezen op een tablet zonder te vrezen voor je gezichtsvermogen

Net als de smartphone heeft de tablet vaak de neiging zich dicht bij het gezicht van de gebruiker te bevinden. Een redelijke afstand bewaren om de lichtabsorptie te beperken is de eerste stap om vermoeide ogen te voorkomen. Het verminderen van de achtergrondverlichting en het instellen van de beeldscherminstellingen voor optimaal visueel comfort zijn ook tips die je helpen je ogen te sparen.

• Accessoires om in alle veiligheid op beeldschermen te lezen: opticiens en oogartsen helpen je

Ongeacht het gekozen medium kan lezen leiden tot vermoeide ogen, droge ogen, een gevoel van warmte, tintelingen in de ogen, enz. De opticien is gespecialiseerd in visueel comfort. Ze bieden accessoires en oplossingen die het gezichtsvermogen corrigeren en beschermen, vooral tegen het Digital Impairment Syndrome: comfortbrillen, blauwlichtfilters, leesbrillen, enz. De oogarts kan ook een rustbril voorschrijven als dat nodig is. Dit zijn geen gezichtsvermogen correctie apparaten! Ze zijn daarom alleen bedoeld voor mensen die niet aan een refractieve stoornis lijden, maar die door hun leesgewoonten vaak onderhevig zijn aan episodes van vermoeide ogen.

Verwaarloos de pauzes niet! Lezen is een echte oogsport. Het is daarom van essentieel belang om je ogen elke 20 minuten minstens 20 seconden te laten rusten door bijvoorbeeld wat oogyoga oefeningen te doen of in de verte te kijken.