Het traansysteem

De oogbollen en de oculomotorische spieren zijn niet de enige organen die betrokken zijn bij de goede werking van ons gezichtsvermogen. Om onze ogen te kunnen bewegen, vreemde voorwerpen te verwijderen en goed te kunnen zien, moeten ze voortdurend gehydrateerd zijn. Het is een samenstelling van organen, bekend als het "traanapparaat", dat verantwoordelijk is voor de regelmatige bevochtiging ervan, door de productie en vervolgens de circulatie van tranen. Hoe worden tranen geproduceerd? Wat is de bedoeling van traanvocht? Hoe wordt het geëvacueerd nadat we onze ogen gehydrateerd hebben? Hier is alles wat je moet weten over de werking van het traansysteem.

1. Anatomie en functie van de verschillende delen van het traansysteem
2. Waar zijn tranen voor?
3. Visuele ziekten en aandoeningen die met het traansysteem te maken hebben

De organen gewijd aan ooghydratatie

De verschillende organen van het traansysteem kunnen in twee hoofdcategorieën gegroepeerd worden: de traanklieren en de traanafvoer.

Anatomie en functie van de verschillende delen van het lacrimale systeem.

De traanklieren zijn verantwoordelijk voor de afscheiding van de vloeistof die de oogbollen gehydrateerd houdt. De traankanalen zijn een soort afvoer- en geleidingssysteem voor de vloeistof die door de klieren in onze ogen wordt geproduceerd.

De traanklieren

Er zijn twee verschillende soorten traanklieren:

• De belangrijkste traanklier, uniek voor elk oog, zorgt voor de productie van de zogenaamde "reflex" tranen, die worden uitgelokt door sterke agressies van buitenaf: wind, licht, irritatie... deze klier bevindt zich iets achter de bovenrand van de oogkas, "rechtsboven" van het oog
• De neven traanklieren zijn veel talrijker en liggen verspreid in het bindvlies, het vlies dat de binnenkant van de oogleden bekleedt. Deze klieren scheiden, de vloeistof af die het oppervlak van het oog voortdurend bevochtigt.

Traanbuisjes

Het traankanaal is het afvoersysteem voor tranen en traanvocht uit onze ogen. Het strekt zich uit van de neusholte (de benige opening in de schedel onder het kraakbeen waaruit de neus is opgebouwd) tot de binnenste ooghoek, ook wel de "binnencanthus" genoemd. Het bestaat uit 5 afzonderlijke elementen die met elkaar verbonden zijn en een ketting vormen.

• Het traankanaal: een klein driehoekig gebied van het bindvlies dat gevormd wordt door de inwendige verbinding van de beide oogleden, zo genoemd omdat zich hier tranen ophopen na het oppervlak van de oogbol gehydrateerd te hebben.
• De traanpunten: Er zijn twee kleine openingen die de toegang tot de lacrimale canaliculi vormen. Het bovenste lacrimale punt ligt op de rand van het bovenste ooglid. Het onderste lacrimale punt is zijn tegenhanger op het onderste ooglid. In contact met het traanbuisje zijn ze permanent open om de daar opgehoopte tranen te laten evacueren
• De bovenste en onderste traankanaal: Als de tranen door de lacrimale punten zijn gegaan, komen ze terecht in de bovenste en het onderste traankanaal. Ze voegen zich dan samen tot een enkele buis, die de vloeistof naar de lacrimale zak leidt door de herhaalde samentrekking van de kleine spieren eromheen.
• De traanzak: Deze ovaalvormige holte langs de neus is gemiddeld 12 tot 15 mm hoog en 8 mm in doorsnee. Het verzamelt de uit het oog afgevoerde tranen, voorkomt dat ze terugvloeien en stuwt ze naar de nasolacrimal duct.
• De nasolacrimaal kanaal: een vliesvormige buis, waarvan het bovenste deel verbonden is met de lacrimale zak en het onderste deel overgaat in een benige buis, via welke het overtollige lacrimale vocht naar de neusholte gestuurd wordt, waar zijn reis eindigt.

Waar zijn tranen voor?

Het traansysteem heeft maar één doel: de voortdurende hydratatie van de ogen mogelijk maken door de regelmatige productie en toevoer van tranen, die onmisbaar zijn voor de goede werking van het hele visuele apparaat. Waarom is traanvocht belangrijk? Wat is de rol van tranen?

De rol van traanvocht

Tranen zijn in meer dan één opzicht heilzaam voor de ogen. Het zogenaamde "permanente" traanvocht, dat door de nevenklieren wordt geproduceerd en waarin de oogbol voortdurend baadt door het knipperen van de oogleden, helpt het hoornvlies te bevochtigen, te beschermen, te reinigen en te voeden. Ze houden het oog voortdurend soepel en vochtig en zorgen voor optimaal visueel comfort.
De reflex-tranen die de hoofd traanklier produceert zijn een soort "noodreactiesysteem": als het oog aan een ongewone agressie wordt blootgesteld, worden grote tranen aangemaakt, om zich aan de intensiteit van het ongemak aan te passen. Hoe groter het volume van het traanvocht, hoe gemakkelijker het is om een vreemd voorwerp (wimper, stof, enz.) kwijt te raken of om elk gevaar van plotselinge uitdroging af te wenden.
Tenslotte fungeren emotionele tranen of tranen van pijn zowel als een uiting van de gevoelens van de persoon als een uitlaatklep om te proberen ze te evacueren. Hun rol is hier meer cathartisch dan fysiologisch.

Visuele ziekten en aandoeningen die met het lacrimale systeem te maken hebben

Een disfunctie van het traansysteem kan tot veel visuele gezondheidsproblemen leiden.

Droge ogen syndroom

Hoewel het geen ernstige gevolgen heeft, veroorzaakt het droge-ogensyndroom veel ongemak. Het wordt veroorzaakt door een slechte kwaliteit van de tranen of een afname van hun hoeveelheid. Het manifesteert zich door de volgende symptomen:

• Gevoel van stof in het oog
• Brandend gevoel
• Tintelingen
• Rode ogen
• Vermoeide ogen

Behalve deze ongemakken kan het droge-ogensyndroom ook leiden tot irritatie, beschadiging van het hoornvlies of keratitis. Om van deze aandoening af te komen, is het meestal nodig een oogdruppel te gebruiken, waarvan de samenstelling dicht bij die van natuurlijke tranen ligt.

Overmatig vocht

Dit is het "omgekeerde" van het droge-ogensyndroom. Hier is de productie van tranen niet onvoldoende, maar integendeel overvloedig. Het bewateren is dan overdadig en kan hinderlijk worden. Dit kan vele oorzaken hebben:

• Traanbuis obstructie
• Ontsteking van de ogen
• Dacryostenose (leeftijdsgebonden vernauwing van de traanbuisjes)
• Dacryocystitis (infectie van de traanzak)

De behandeling van deze stoornis moet aangepast worden aan de oorsprong ervan. Bij traanvorming ten gevolge van een ontsteking worden ontstekingsremmers voorgeschreven. Als de traan doorgangen geblokkeerd zijn, kan een chirurgische operatie, dacryocystorhinostomie, overwogen worden.