Het oog wordt op zijn plaats gehouden door de oculomotorische spieren, waardoor het in alle richtingen kan bewegen. Functiestoornissen van deze spiergroep kunnen de consultatie van een specialist vereisen en ernstige gevolgen hebben.
- Functie van de oculomotrische spieren
- Structuur van het oculomotrisch systeem
- Pathologieën die te maken hebben met het oculomotrisch systeem
De spieren die verantwoordelijk zijn voor de oogbeweging
De oculomotorische spieren zijn de spieren die verantwoordelijk zijn voor de beweging van het oog in de oogkas. Er zijn er 6 van:
- De buitenste rechte oogspier (rectus lateralis)
- De middelste rechte oogspier (rectus medialis)
- De bovenste rechte oogspier (rectus superior)
- De onderste rechte oogspier (rectus inferior)
- De onderste schuine oogspier (obliquus inferior)
- De bovenste schuine oogspier (obliquus superior)
Functie van de oculomotorische spieren
Elke spier van het oculomotorisch systeem heeft een unieke rol en is verantwoordelijk voor een bepaald soort beweging. Het is de samenwerking en coördinatie van de werking van deze spieren die het oog in staat stelt in alle richtingen te bewegen.
- De spieren die verantwoordelijk zijn voor horizontale bewegingen
De buitenste rechte oogspier maakt een naar buiten gerichte beweging mogelijk. De middelste rechte oogspier, daarentegen, maakt een naar binnen gerichte beweging mogelijk. Het zijn deze twee spieren die zorgen voor de oriëntatie van de oogbollen in een horizontaal vlak.
- De spieren die verantwoordelijk zijn voor verticale bewegingen
De bovenste rechte oogspier maakt opwaartse en naar buiten gerichte beweging mogelijk, terwijl de onderste rechte oogspier neerwaartse en naar buiten gerichte beweging stuurt. Samen zorgen deze spieren ervoor dat het oog in een verticaal vlak kan draaien.
- De spieren die verantwoordelijk zijn voor schuine bewegingen
Tenslotte zijn de spieren die onze ogen in staat stellen zogenaamde 'draaiende' bewegingen uit te voeren de superieure en inferieure schuine spieren, waarmee het oog respectievelijk naar beneden en naar binnen gericht kan worden, en naar boven en naar binnen.
Over het algemeen belangrijker voor verzienden dan voor bijzienden, varieert de beweeglijkheid van de oculomotorische spieren naar gelang van het individu. Het bedraagt zelden meer dan 45° tot 50° ten opzichte van de ontspannen stand, die meestal rond de 30° tot 40° is. Vanaf 15° tot 20° nemen vaak de hoofdbewegingen van het oculomotorisch systeem het over.
Structuur van het oculomotorisch systeem
Deze spieren zitten allemaal aan een uiteinde vast aan de sclera, het witte gebied van de oogbol. In het geval van de vier rectusspieren is het andere uiteinde gemeenschappelijk en ze zijn allemaal ingebracht op een gemeenschappelijke ring van pezen, die Zinn's ring genoemd wordt. Alle zes spieren worden geïnnerveerd en bestuurd door de drie hersenzenuwen, namelijk de gemeenschappelijke oogzenuw (of zenuw III), de abducenszenuw (of zenuw VI) en de pathetische of trochleaire zenuw (ook zenuw IV genoemd).
Pathologieën die te maken hebben met het oculomotorisch systeem
De spieren van het visuele systeem kunnen aangetast worden door verschillende aandoeningen, waarvan diplopie of strabismus de meest voorkomende zijn. Een stoornis in het oculomotorisch systeem kan ook symptomatisch zijn voor een andere ziekte.
Diplopie, de ziekte van dubbelzien
Er kan een gedeeltelijke verlamming optreden in het oculomotorisch systeem. Oculomotorische verlamming leidt tot een verlies van uitlijning van de oogbollen: de ogen zijn niet meer correct uitgelijnd en de hersenen nemen twee beelden waar in plaats van één. Dit heet diplopie, het dubbel zien van een enkel voorwerp.
Hoe behandel je diplopie
Het klinisch onderzoek geeft informatie over het ontstaan en de ontwikkeling van diplopie. Diplopie kan andere oorzaken hebben dan oculomotorische verlamming, zoals trauma of ernstig astigmatisme, en de behandeling zal dan anders zijn. Er moet snel een behandeling voorgeschreven worden bij zenuwverlamming, vooral als het gaat over een verlamming van de gewone oogzenuw. Hoewel medicijnen in minder ernstige gevallen kunnen helpen, is soms een operatie nodig.
Strabismus
Een stoornis van een oculomotrische spier of zenuw kan leiden tot een slechte coördinatie van het hele spierstelsel van het oog. Er bestaat dan een kans dat het zich voortzet in strabismus.
Een strabismus wordt gekenmerkt door een scheefstand van de oogbollen. De stoornis kan permanent optreden, maar in sommige gevallen ook met tussenpozen. Het verkeerd uitgelijnde oog wijkt naar boven of naar beneden, naar binnen of naar buiten.
Strabismus behandelen
Strabismus kan behandeld worden door het dragen van corrigerende lenzen, oog- en spierherstellende oefeningen, meestal onder begeleiding van een orthoptist, of een combinatie van beide.
Oculomotorische disfunctie als symptoom van neurodegeneratieve ziekte
Verschillende oculomotorische symptomen, zoals saccades, abnormale of dwangmatige bewegingen, worden ook waargenomen bij veel neurodegeneratieve ziekten (Alzheimer, Parkinson, enz.). Deze oculomotorische stoornissen kunnen gemakkelijk geanalyseerd worden met behulp van niet-invasieve opnamen, en zijn zeer discrete symptomen. Dankzij deze symptomen is het mogelijk om vroeg genoeg bewust te worden van een mogelijk ernstige ziekte zodat er snel een behandeling plaats kan vinden. Het is daarom belangrijk de werking van de oogspieren in de gaten te houden en elke afwijking in hun werking serieus te nemen.
