Bijziendheid

Bijziendheid is een vaak voorkomend visusprobleem dat wordt gekenmerkt door wazig verzicht en scherp nabijzicht. Volgens het tweede SFO-rapport uit 2019 is ongeveer 30% van de westerse bevolking erdoor getroffen. De kans is dus groot dat jij of een familielid bijziend zijn. In dit dossier kom je alles te weten over bijziendheid, de oorzaken, de symptomen en vooral hoe je dit probleem op elke leeftijd kunt corrigeren.

Wat is myopie?

Wat is bijziendheid?

Bijziendheid uit zich in de onmogelijkheid om vanaf een afstand scherp te zien. Het nabijzicht is wel scherp. Verzicht daarentegen is wazig door een te 'lang' oog, waardoor beelden voor het netvlies worden geprojecteerd. Dit kan met een bril of lenzen en soms met refractieve chirurgie worden gecorrigeerd.

Omschrijving van bijziendheid

• Vanaf welke leeftijd komt myopie voor?

Sommige vormen van myopie zijn aangeboren en moeten heel vroeg worden opgespoord en gecompenseerd. In de meeste gevallen manifesteert myopie zich tussen de kinder- en de pubertijd. Soms komt myopie ook op later leeftijd voor, vooral bij personen met nucleaire cataract (vertroebeling van de kern van de lens).

• Kun je bij- en verziend zijn?

Ja. Bijziende personen kunnen vanaf de leeftijd van 40 jaar ook verziend worden.

• Stabiliseert bijziendheid zich?

Ja. Bijziendheid stabiliseert gewoonlijk tijdens de pubertijd, bij het ingaan van de volwassenheid. Als bijziendheid zich echter ook na de pubertijd snel blijft ontwikkelen en meer dan 6 dioptrieën overschrijdt, is regelmatige follow-up door een oogarts vereist. Het bijziend oog is immers langer dan gemiddeld en kan hierdoor structureel zwakker zijn, waardoor zich soms pathologische myopie manifesteert. Deze zogenaamd 'pathologische', 'kwaadaardige' of 'degeneratieve' vormen van myopie worden geassocieerd met een degeneratie van het netvlies, meer bepaald van het vaatvlies, een van de lagen die de wand van de oogbol vormen.

Hoe weet ik of ik bijziend ben?

De afstand waarop je wazig begint te zien, kan afhankelijk van de ernst van de bijziendheid van persoon tot persoon verschillen. Naargelang de ontwikkeling, uitgedrukt in dioptrieën (de eenheid die het mogelijk maakt om de brandpuntsafstand van een optisch systeem te meten), spreken we van lage, gemiddelde of hoge bijziendheid.

Bijziendheid kan gepaard gaan met andere visuele stoornissen, zoals presbyopie (wazig zicht dichtbij, wat meestal vanaf de leeftijd van 40 jaar optreedt) of astigmatisme.

Wat gebeurt er in het bijziend oog?

Het mechanisme van een gezond oog zorgt ervoor dat licht door het hoornvlies en vervolgens door de pupil in het midden van de iris, door de lens en het glaslichaam gaat om uiteindelijk het netvlies te bereiken. De oogzenuw stuurt het beeld vervolgens naar de hersenen. Je ziet scherp wanneer het beeld zich op het netvlies vormt. Bij bijziendheid is het oog te lang, waardoor de beelden voor het netvlies worden geprojecteerd. Je verzicht is dan wazig.
Het 'punctum remotum' (of het verst verwijderde punt dat je oog scherp kan waarnemen) bevindt zich niet langer op een oneindig, maar op een eindige afstand, min of meer dicht bij het oog. Hoe groter de bijziendheid, des te meer het 'remotum punctum' dichter bij het oog ligt, en des te meer je objecten dichter bij je oog moet brengen om ze scherp waar te nemen. Grotere bijziendheid maakt het oog echter ook kwetsbaarder en vereist een regelmatige follow-up door je oogarts.

De belangrijkste oorzaken van bijziendheid

Waarom zijn we bijziend? Is het onvermijdelijk? Worden we bijziend? Er zijn twee belangrijke factoren die bijziendheid kunnen veroorzaken:

• Bijziendheid, de erfelijke factor

Voor een kind van wie de ouders allebei bijziend zijn, wordt het risico van bijziendheid geschat op 50%. Er is echter nog geen enkel ongemak vastgesteld dat dit zichtprobleem kan veroorzaken.

• Bijziendheid, de omgevingsfactor

De tweede hoofdoorzaak van bijziendheid is de omgeving. Met andere woorden, wat je doet, kan bijziendheid veroorzaken. Een tekort aan licht, het feit dat we voortdurend dichter bij schermen komen, of bij het blad als we schrijven, zijn niet alleen allemaal indicatoren van mogelijke bijziendheid, maar ook verzwarende factoren.

De verschillende vormen van bijziendheid

Er zijn verschillende categorieën bijziendheid. Een goede diagnose leidt tot betere zorg door je opticien die expert is in ooggezondheid of door je gespecialiseerde oogarts.

• Gewone bijziendheid

Het is het meest voorkomende vorm van bijziendheid. Het oog van de patiënt met deze vorm van bijziendheid is te lang. Dit zorgt ervoor dat de stralen samenkomen voor het netvliesvlak. Deze vorm van bijziendheid wordt vaak vroeg in de kindertijd ontdekt en verandert weinig zodra de persoon volwassen is.

• Nachtbijziendheid

Ze wordt uitsluitend veroorzaakt door een afname van het omgevingslicht.
Deze nachtbijziendheid verklaart waarom bepaalde personen die overdag geen last hebben van bijziendheid, toch een bril nodig hebben om 's nachts met de auto te rijden.

• Degeneratieve bijziendheid

Het gaat om een heel bijzondere vorm van bijziendheid, die zowel een refractieafwijking als een oculaire pathologie is.
Deze bijziendheid is het gevolg van de degeneratie van het vaatvlies, een laag die deel uitmaakt van het netvlies. Ze vereist een regelmatige follow-up door je oogarts. Vanuit een refractief standpunt wordt ze gekenmerkt door ernstige bijziendheid (meestal meer dan 8 dioptrieën) die snel evolueert tijdens de pubertijd en zich ook bij volwassen personen blijft doorzetten.
Meestal is de gezichtsscherpte beperkt en wordt ze niet gecompenseerd, ondanks een optimale correctie met een bril. De bijziendheid houdt lichtjes aan en het zicht blijft wazig.

• Pseudo-bijziendheid

Het gaat om bijziendheid als gevolg van een accommoderend spasme. Ze heeft dus niets met een te lang oog te maken, maar met de spierinspanning bij het accommoderen. Deze accommodatie-inspanning wordt meestal veroorzaakt door langdurig en stressvol werk op korte afstand, zonder de regels van de ergonomie in acht te nemen.
Je merkt dit bijvoorbeeld bij jonge gamers die 's nachts uren voor een computerscherm doorbrengen in het donker en zonder visuele pauzes. De accommodatie die vereist is om lang naar het scherm te kunnen kijken, wordt lang aangehouden en bootst de tekenen van bijziendheid na.
Deze pseudo-bijziendheid houdt min of meer lang aan nadat de aanhoudende accommodatie-inspanning voorbij is.

Spastische bijziendheid

Deze vorm van bijziendheid is tijdelijk. Ze treedt op bij spasmen die soms het accommodatiefenomeen urenlang kunnen blokkeren.

Hoe bijziendheid corrigeren?

Wat kan ik doen als ik bijziend ben? Kan slecht gecorrigeerde bijziendheid erger worden? Moet ik me regelmatig laten controleren? Wat moet ik kopen?

De twee manieren om bijziendheid te corrigeren

Afhankelijk van de vorm kan bijziendheid worden gecorrigeerd om de lichtstralen die het oog binnenkomen, naar het netvlies te convergeren met:

• corrigerende brilglazen: het gaat om concave brilglazen, vaak met een dikke rand.
• contactlenzen: ook die werken goed bij bijziendheid, met als voordeel dat ze een natuurlijker gezichtsveld bieden.

De twee manieren om bijziendheid te genezen

• Operatieve ingreep: het gaat om refractieve oogchirurgie, meestal met behulp van een laser.
• Orthokeratologie, of een moeilijke naam voor een eenvoudige techniek: je draagt 's nachts harde lenzen om je oog een vorm te geven waardoor je scherp ziet.

Een professionele oogzorgverlener bij jou in de buurt kan een duidelijke diagnose stellen. Hij of zij kan je advies geven en de beste oplossingen voor je problemen vinden.